สิ่งที่ชื่นชอบ
สิ่งที่ชื่นชอบ
😚 ซาลาแมนเดอร์ 😚
ลักษณะและพฤติกรรม
มีรูปร่างส่วนมากมีขา 2 คู่ และมีหาง ลำตัวสั้นและมีกล้ามเนื้อลำตัวลักษณะเป็นปล้องเล็กน้อย บางชนิดที่อาศัยอยู่ในน้ำมีลำตัวเรียวยาวและลดรูปของขา เช่น สกุล Amphiuma, Siren, Oedipina, Pseudobranchus ส่วนมากได้ลดรูปจำนวนชิ้นของกระดูกกะโหลก และตัวเต็มวัยมีขนาดแตกต่างกันมาก คือ ระหว่าง 3 เซนติเมตร จนถึงเกือบ 2 เมตร ตัวเต็มวัยมีบางส่วนอาศัยอยู่บนบก แต่ผสมพันธุ์ในน้ำ แต่บางชนิดก็อาศัยและผสมพันธุ์กันบนบก หรืออาศัยอยู่แต่ในน้ำและผสมพันธุ์กันในน้ำ หรืออาศัยอยู่บนต้นไม้
ซาลาแมนเดอร์ไม่มีช่องหูชั้นกลางและไมมีแผ่นเยื่อแก้วหู โครงสร้างใช้รับฟังเสียงประกอบด้วยกระดูกคอลิวเมลลา และกระดูกโอเพอคิวลัม โครงสร้างทั้ง 2 นี้อาจเป็นกระดูกอ่อนหรือเป็นกระดูกและเชื่อมต่อกับหูชั้นใน กระดูกคอลิวเมลลาใช้รับฟังคลื่นเสียงในอากาศ ส่วนกระดูกโอเพอคิวลัมที่เชื่อมต่อกับกระดูกซูปราสคาพูลาของกระดูกหัวไหล่และกล้ามเนื้อใช้รับฟังคลื่นเสียงคลื่นความถี่ต่ำในอากาศและแรงสะเทือนบนพื้นดิน อย่างไรก็ตามซาลาแมนเดอร์ในหลายวงศ์ก็ไม่มีกระดูกโอเพอคิวลัมและหรือไม่มีกล้ามเนื้อ
มีโครงสร้างทางผิวหนังเหมือนกับสัตว์ครึ่งบกครึ่งน้ำอันดับอื่น รวมทั้งมีต่อมเมือกและต่อมพิษใช้ป้องกันตัว ต่อมเมือกในหลายชนิดทำหน้าที่สังเคราะสารฟีโรโมนเพื่อใช้ดึงดูดเพศตรงข้ามในการเกี้ยวพาราสี ขณะที่ต่อมเมือกของบางวงศ์และบางสกุลจะอยู่รวมกันเป็นกลุ่ม เช่น วงศ์ Plethodontidae และสกุล Notophthalmus
การสืบพันธุ์มีทั้งแบบปฏิสนธิภายในและปฏิสนธิภายนอกร่างกาย ตัวอ่อนมีรูปร่างเหมือนวัยรุ่นและตัวเต็มวัย แต่มีเหงือกและมีโครงสร้างของร่างกายบางประการที่เกี่ยวข้องกับการอาศัยอยู่ในน้ำอยู่ เช่น มีครีบหาง มีช่องเปิดเหงือก และไม่มีเปลือกตา ไม่มีกระดูกแมคซิลลา และโครงสร้างเนื้อเยื่อชั้นผิวหนังแตกต่างจากตัวเต็มวัย ซึ่งทั้งหมดนี้จะแปรสภาพเป็นของตัวเต็มวัยเมื่อวัยอ่อนเปลี่ยนรูปร่าง เพดานปากของวัยอ่อนแปรเปลี่ยนสภาพเมื่อเปลี่ยนรูปร่างเช่นเดียวกัน ซึ่งเป็นลักษณะเฉพาะของสัตวครึ่งบกครึ่งน้ำในอันดับนี้
การจำแนก
ปัจจุบัน มีการอนุกรมวิธานซาลาแมนเดอร์และนิวต์ (ชื่อสามัญใช้เรียกซาลาแมนเดอร์ขนาดเล็ก) ออกเป็นวงศ์ทั้งหมด 10 วงศ์ (3 อันดับย่อย) ใน 68 สกุล และมีชนิดพันธุ์ประมาณ 580 ชนิด ส่วนใหญ่อาศัยอยู่ในทวีปอเมริกาเหนือและในเขตอบอุ่นของยูเรเชีย แต่บางวงศ์ก็มีการกระจายพันธุ์ในทวีปอเมริกาใต้และอเมริกากลาง รวมถึงบางส่วนของทวีปแอฟริกาและเอเชียกลางตามแนวเทือกเขาหิมาลัยด้วย
- อันดับย่อย Cryptobranchoidea
- อันดับย่อย Salamandroidea
- อันดับย่อย Sirenoidea
ความสัมพันธ์กับมนุษย์
ซาลาแมนเดอร์และนิวต์ ถูกเรียกชื่อสามัญมาจากสัตว์ประหลาดในเทพปกรณัมกรีก คือ ซาลาแมนเดอร์ ที่เล่ากันว่ามีรูปร่างคล้ายจิ้งจก แต่เมื่ออยู่ในไฟแล้วไม่ตาย[3] ปกติแล้วเป็นสัตว์ที่มนุษย์ไม่ใช้เป็นอาหาร แต่นิยมเลี้ยงเป็นสัตว์เลี้ยง เพราะความน่าสนใจในวงจรชีวิตและหลายชนิดก็มีสีสันสวยงาม และรูปร่างลักษณะที่แปลก โดยชนิดที่ได้รับการยกย่องว่ามีความสวยที่สุด คือ กะท่าง ซึ่งเป็นเพียงชนิดเดียวเท่านั้นที่พบได้ในประเทศไทย โดยเฉพาะตัวผู้ในฤดูผสมพันธุ์จะมีแต้มบนลำตัวชัดเจนเป็นสีส้มสด แต่ก็มีความเสี่ยงเป็นชนิดที่ใกล้จะสูญพันธุ์แล้ว
อีกทั้งยังเลี้ยงไว้เพื่อการศึกษาวิจัยในเรื่องสเต็มเซลล์ของแอกโซลอเติลด้วย
ซาลาแมนเดอร์ในมุทราศาสตร์, สัญลักษณ์ และอุปมานิทัศน์[แก้]
ซาลาแมนเดอร์ในยุคแรกของมุทราศาสตร์มักจะมีลักษณะคล้ายสุนัขขาสั้นล้อมรอบด้วยไฟ[1] เมื่อไม่นานมานี้ลักษณะของซาลาแมนเดอร์ก็มามีลักษณะคล้ายกับกิ้งก่าหรือซาลาแมนเดอร์ธรรมชาติ แต่ก็ยังอยู่ท่างกลางเปลวเพลิง ในตราอาร์มของ Le Clei เป็นภาพซาลาแมนเดอร์ vomissant des flammes ("พ่นไฟ") มักจะนิยามว่าเป็นสีสีเขียว แต่บางครั้งก็เป็นสีอื่นหรือเป็นสีกลุ่มโลหะ (สีเงิน หรือ สีทอง)[2] ซาลาแมนเดอร์กลายมาเป็นสัญลักษณ์ของความศรัทธาอันไม่มีที่สิ้นสุดที่มีชัยเหนือไฟแห่งความหลง เช่นที่ใช้เป็นตราสัญลักษณ์ในสมเด็จพระเจ้าฟรองซัวส์ที่ 1 แห่งฝรั่งเศสพร้อมด้วยคำขวัญ Nutrisco et extinguo (รักษาคุณธรรมดับอธรรม)[1] หรือปรากฏในตราอาร์มของลาร์ฟ (Le Havre), ฟองแตงโบล และอื่นๆ
ซาลาแมนเดอร์กลายมาเป็นสัญลักษณ์ของช่างเหล็ก ซึ่งทำให้ปรากฏในตราของเมืองเพื่อเป็นสัญลักษณ์สำหรับอุตสาหกรรมเครื่องเหล็ก เช่นที่ปรากฏในตราของบะระห์ดัดลีย์ในเวสต์มิดแลนด์ในอังกฤษการบรรยายซาลาแมนเดอร์ก็เช่นเดียวสัตว์ที่มีจริงที่นักเขียนในสมัยโบราณจะให้คำบรรยายอุปมานิทัศน์ของลักษณะอย่างเลิศลอยในสัตวตำนาน (Bestiary) ของยุคกลาง และเมื่อไม่นานมานี้นักเขียนบางคนก็สรุปว่าซาลาแมนเดอร์ในตำนานเป็นสัตว์ที่แตกต่างจากซาลาแมนเดอร์ที่มีอยู่จริง ความคิดนี้แพร่หลายในหมู่สิ่งลึกลับ คำบรรยายของลักษณะรูปทรงของซาลาแมนเดอร์ในตำนานคล้ายกับซาลาแมนเดอร์ธรรมชาติ ที่มีรูปทรงคล้ายกิ้งก่า แต่มักจะมีความเกี่ยวข้องกับไฟโดยเฉพาะที่เกี่ยวกับธาตุไฟ
ซาลาแมนเดอร์ในตำนานเป็นสัตว์ที่ปรากฏในตำนานคลาสสิก ตำนานยุคกลาง และตำนานยุคฟื้นฟูศิลปวิทยา และเป็นสัตว์ที่นิยมใช้กันเป็นเครื่องหมายในตราอาร์มหรือตราแผ่นดินเป็นสัตว์ที่มีกระดูกสันหลัง มีรูปร่างคล้ายตะกวด ซาลาแมนเดอร์ส่วนใหญ่มีขาหน้า 2 คู่ และมีหาง พวกมันมีลักษณะผิวหนังที่คล้ายกับสัตว์ครึ่งบก ครึ่งน้ำอื่นๆ พร้อมทั้งมีต่อมเมือกที่ผิวหนังทีาช่วยในการหายใจ และมีต่อมพิษสำหรับการป้องกันตัว รวมถึง เพื่อใช้ดึงดูดเพศตรงข้ามด้วย ในประเทศไทยจะสามารถพบเจ้าซาลาแมนเดอร์นี้ได้ตามภูเขาสูงของทางภาคเหนือหรือภาคตะวันออกเฉียงเหนือ อย่างเช่น ดอยอินทนนท์ ดอยเชียงดาว ดอยสุเทพ เป็นต้นตัวโตเต็มวัยแต่ละสายพันธุ์มีขนาดที่แตกต่างกันมาก ตั้งแต่ 3 เซนติเมตร ไปจนถึงขนาด 2 เมตร แต่ความน่าสนใจเกี่ยวกับซาลาแมนเดอร์ก็คือ พวกมันสามารถรักษาตัวเอง หรือเยียวยาตัวเองได้ด้วยการงอกอวัยวะขึ้นมาใหม่ ไม่ว่าจะเป็นขา หาง หรือแม้แต่การซ่อมแซมหัวใจ หรือ สมองของมันเองได้ โดยที่เนื้อเยื่อส่วนที่เสียหายของซาลาแมนเดอร์จะถูกเปลี่ยนเป็นสเต็มเซลล์ ที่เจริญเติบโตไปเป็นเนื้อเยื่อต่าง ๆ กล้ามเนื้อ เซลล์ประสาท จนสามารถทดแทนอวัยวะที่หายไปได้อย่างสมบูรณ์ ดูๆไปแล้วก็รู้สึกอิจฉาเจ้าซาลาแมนเดอร์นี่เสียจริงแมนเดอร์สามารถอาศัยอยู่จุดเดิมๆ แบบไม่ขยับเขยือนไปไหนเลยได้นานถึง 7 ปี ความน่าทึ่งของซาลาแมนเดอร์สายพันธุ์นี้เป็นซาลาแมนเดอร์ถ้ำ หรือที่เรียกว่าตัวโอล์ม ที่โดยปกติแล้วจะมีลักษณะตาบอด ชอบอาศัยอยู่ตามถ้ำมืดที่มีธารน้ำไหลในแถบยุโรปกลางหรือยุโรปตะวันออก ตัวโอล์มมักจะใช้ชีวิตอย่างเชื่องช้า และสามารถมีชีวิตยืนยาวถึง 100 ปี และอีกความน่าทึ่งของซาลาแมนเดอร์สายพันธุ์นี้ก็คือ พวกมันจะมีการเคลื่อนไหวเพื่อการผสมพันธุ์ทุกๆ 12 ปีครึ่ง ที่ดูเหมือนว่าไม่น่าจะมีสัตว์สายพันธุ์ไหนนิ่งได้เท่าซาลาแมนเดอร์ถ้ำ หรือตัวโอล์มนี่อีกแล้ว
ความคิดเห็น
แสดงความคิดเห็น